بررسی تطبیقی ویژگی‌های بصری آینه‌های فلزی ایران و چین با نگاهی به دوره سلجوقی

هنر فلزکاری از جمله هنرهای دستی ایران است که پیشینۀ آن به هزاران سال پیش می‌رسد. آثار به‌جامانده از این هنر در دوره‌های مختلف ایران معرف آداب و رسوم اقوام است. از دوره‌های درخشان پیش از اسلام دورۀ هخامنشی و دورۀ ساسانی و پس از اسلام نیز دورۀ سلجوقی را می‌توان نام برد، که آثار ارزنده‌ای از آن زمان بر جای مانده‌است. از جمله آثار تولیدشده در ایران طی دوره‌های قبل از اسلام و پس از آن آینه‌های فلزی است. آینه‌های ساخته‌شده در اشکال دایره‌ای و گاهی با دسته‌اند که عموماً با هنر حکاکی نقوش مختلف همراه‌اند. از سویی در ادوار هنری کشور پهناور چین نیز هنر فلزکاری از جمله هنرهای فعال است. در دوره‌های هان، تانگ و سونگ آثار بسیاری با ظرافت بسیار زیادی ساخته شده‌است. وجود این این آینه‌ها در چین و تشابهاتی که در دوره‌هایی از تاریخ ایران با آینه‌های ساخته‌شده در چین دیده شدند این پرسش‌ها را مطرح می‌نماید که آیا منشأ ساخت آینه‌های فلزی ایران کشور چین بوده و هر نمونه از آینه‌ها دارای چه ویژگی‌های خاص است. همچنین آیا برخی ویژگی‌های آینه‌های چین در نمونه‌های مشابه ایران دیده شده است؟ این پژوهش تاریخی توصیفی بوده و یافته‌ها از طریق جمع‌آوری کتابخانه‌ای صورت گرفته‌است. هدف از این پژوهش نشان دادن ویژگی‌های آینه‌های فلزی این دوکشور از طریق بررسی آثار برجای مانده‌است تا منشأ ساخت آینه‌ها روشن شود. یافته‌های این پژوهش حکایت از آن دارد که آینه‌های فلزی ساخته‌شده در ایران از نظر تکنیک ساخت با روش‌های قالب‌ریزی و چکش‌کاری صفحات فلزی ساخته‌شده در چین متداول بوده است. همچنین استفاده از طرح‌های کوچک و متراکم، قرارگرفتن پیچک‌ها، نمایش انسان در حالات مختلف و صور فلکی یا اشکال جانوری مانند خرگوش که از ویژگی‌های هنر ایران دورۀ سلجوقی است و فرم گردشکل آینه‌ها و داشتن دسته بصورت مرکزی از ویژگی‌های متأثر از هنر چین است.